Astronomische Klok Marienkirche Rostock 1472
Oorspronkelijk is deze klok gebouwd in 1379. Een kleine eeuw later zijn onderdelen gebruikt bij de restauratie van dit astronomische uurwerk in de Mariënkirche in Rostock. Het is de laatste historische klok op de wereld dat elke morgen met de hand wordt opgewonden.
"Ein Tag saget's den andern und eine Nacht thut's kund den andern: O mensch, bedenk das Ende, so wirst du nimmer übel thun!"
Elke middag om 12.00 uur klinkt een melodie uit de choraal en draaien de zes apostelen bovenop de klok een rondje om Christus, die hen zegent om vervolgens door de deur te verdwijnen. Behalve de verrader Judas, die blijft achter de poort staan.
Het bovendeel van de klok wordt in beslag genomen door een enorme wijzerplaat omkaderd met de vier evangelisten: Mattheus als engel, Marcus als leeuw, Lucas als stier en Johannes als adelaar.
De andere ring toont 2 x 12 uur in romeins schrift. Minuten en seconden worden echter niet getoond. De volgende ring toont de sterrentekens in combinatie met de maanden. Zo valt januari samen met feesten, plant men bomen in maart, en is de oogst in augustus. Dan volgen er twee grote ronde metaalschijven, die tegenover elkaar liggen en de maandstand aangeven: de nieuwe maan heeft een zwart en de volle maan een geel gezicht. Een andere wijzer geeft aan in welke dierenriemteken de maan staat. Op de buitenste ring wordt met cijfers de maanstand aangegeven.
De onderste helft van het uurwerk wordt beheerst door vier wijzen met een spreukband in de hand. Op een hiervan staat:
"Ein Tag saget's den andern und eine Nacht thut's kund den andern: O mensch, bedenk das Ende, so wirst du nimmer übel thun!"
De kalenderman wijst met zijn stok naar de huidige datum in de derde ring. In de buitenste ring staan de namen van de maanden met hun lengte. In de tweede ring wordt elke dag afgewisseld met een wit of rood vierkant. In de vierde ring van buiten staan de hoofdletters van de dagen. Dan volgen de namen van de dagheiligen en de zonsopkomst.
De volgende ring toont het gouden getal; na 19 jaar vallen de maanstanden op dezelfde datum. Dan volgen de hoofdletters van de bijbehorende zondagen. Zo kan men berekenen op welke dag een datum valt; op welke dag viel bijvoorbeeld 1 april 2005? Eerst zoek je het jaar 2005 op. Deze heeft de zondagse hoofdletter B. Dan zoek je naar de datum 1 april. Deze dag heeft de daghoofdletter G. Als B de zondag in 2005 was, dan is C= maandag, D= dinsdag, E= woensdag, F= donderdag en G = vrijdag. Dus 1 april 2005 viel op een vrijdag!
In de tiende ring van buiten vinden we de zonne-omloop. Het wijst aan dat na 28 jaar alle kalenderdata, behalve het jaartal, weer op dezelfde plek staan. In de elfde ring staat het romeinse tiental voor dat betreffende jaar. (Dit komt nog uit de tijd dat Duitsland onder het Heilige Roomse Rijk viel.)
In de volgende ring lezen we hoeveel weken en dagen er liggen tussen eerste Kerstdag en het begin van Vasten met de aswoensdag als begin (8W-ochen: 2T-age)
In de laatste ring wordt voor elk jaar de Paasdagen getoond. Het centrum van deze kalenderschijf toont een dag- en nachtuur. Twee handen tonen hoe lang de dag of nacht nog duurt. De volgende spreuk kan men hier lezen:
Allhier sieht man zu aller Frist, wie lang der Tag von Stunde ist. Allhier wird dir auch fürgebracht, wie lang von Stunde ist die Nacht."